artuklu mimarisi ne demek?

Artuklu Mimarisi

Artuklu mimarisi, 12. ve 13. yüzyıllarda Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde hüküm süren Artuklu Beyliği döneminde gelişen özgün bir mimari üsluptur. Bölgenin coğrafi ve kültürel yapısıyla İslam sanatının sentezi sonucu ortaya çıkmıştır. Artuklu mimarisi, taş işçiliği, geometrik desenler, figürlü tasvirler ve anıtsal yapılarla karakterizedir.

Öne Çıkan Özellikleri:

• Taş İşçiliği: Artuklu mimarisinin en belirgin özelliklerinden biri, taş işçiliğindeki ustalıktır. Yapılarda kullanılan taşlar, özenle işlenmiş ve birbirine kusursuz bir şekilde geçirilmiştir. Farklı renklerdeki taşların kullanımıyla cephelerde hareketlilik sağlanmıştır.
• Geometrik Desenler: Yapıların cephelerinde, portallerinde ve iç mekanlarında geometrik desenler sıklıkla kullanılmıştır. Yıldızlar, altıgenler, sekizgenler ve karmaşık örgü motifleri, Artuklu mimarisinin vazgeçilmez unsurlarıdır.
• Figürlü Tasvirler: İslam sanatında figürlü tasvirlere genellikle rastlanmazken, Artuklu mimarisinde hayvan figürleri (örneğin çift başlı kartal, aslan, ejderha) ve insan figürleri zaman zaman görülmektedir. Bu figürler, genellikle sembolik anlamlar taşır.
• Anıtsal Yapılar: Artuklu mimarisi, camiler, medreseler, türbeler, köprüler, hanlar ve saraylar gibi çeşitli anıtsal yapı türlerini kapsar. Bu yapılar, hem işlevsel hem de estetik açıdan dikkat çekicidir.
• Eyvanlı Medreseler: Artuklu medreseleri, genellikle avlulu ve eyvanlı plan şemasına sahiptir. Eyvan, avluya açılan, üzeri tonozla örtülü, üç tarafı kapalı mekanlardır. Medreselerin eyvanları, derslik olarak kullanılmıştır.

Önemli Artuklu Yapıları:

• Malabadi Köprüsü: Dünyanın en büyük taş kemerli köprülerinden biri olan Malabadi Köprüsü, Artuklu mimarisinin mühendislik harikalarından biridir. (Malabadi Köprüsü)
• Hatuniye Medresesi: Mardin'de bulunan Hatuniye Medresesi, taş işçiliği ve geometrik desenleriyle ünlüdür. (Hatuniye Medresesi)
• Ulu Cami (Diyarbakır): Diyarbakır Ulu Camii, Artuklu döneminde önemli ölçüde onarım ve ilaveler görmüş, Artuklu mimarisinin etkilerini taşımaktadır. (Ulu Cami)
• Semâncık Köprüsü: Dikdörtgen kesitli düzgün kesme taştan inşa edilen köprü Batman'ın Beşiri ilçesindedir.
• Kızıltepe Ulu Camii: Minare kaidesindeki taş işçiliği ve geometrik desenler, Artuklu mimarisinin özelliklerini yansıtır.

Artuklu mimarisi, İslam sanatının ve Anadolu kültürünün özgün bir sentezi olarak Türk mimari tarihinde önemli bir yere sahiptir.